Odnosi Srbije i
Bosne i Hercegovine

Okrugli sto o odnosima Srbije i Bosne i Hercegovine CPES je organizovao i održao u Beogradu, 27. marta 2019. godine. Polazeći od analiza predstavljenih u tekstovima saradnika kao problemsko-tematskog okvira diskusije, učesnici su razmatrali niz otvorenih pitanja koja opterećuju odnose između dve države. Po svom statusu, ova pitanja se značajno razlikuju – prva grupa obuhvata temeljne (ne)saglasnosti o ustavno-pravnom konstituisanju BiH, statusu Republike Srpske, odnosu među entitetima, (dis)funkcionalnosti federalne države kao i uticaju suseda (Srbije i Hrvatske) na stabilnost BiH. Drugi niz pitanja, poput regulisanja međudržavne granice, ekonomske saradnje, izgradnje infrastrukture, itd. po svom karakteru su praktično-politička i zavisna od postizanja unutrašnjeg konsenzusa u pogledu rešavanja sistemskih pitanja funkcionisanja i stabilnosti BiH. Kao garant Dejtonskog sporazuma, zvanična Srbija naglašava svoju podršku celovitosti BiH i održanju ustavnog aranžmana sadržanog u tom sporazumu, ali istovremeno uspostavlja „specijalne veze” sa Republikom Srpskom i njenim političkim vođstvom koje, pozivajući se na „slovo Dejtona” često izražava težnju ka snažnijoj autonomiji i, povremeno, preti secesijom.

Problem koji dodatno otežava punu normalizaciju odnosa BiH i Srbije je politička manipulacija istorijom prisutna u obe države, kojom se sećanje na rat politički instrumentalizuje, te komemoracije žrtava neretko postaju povod za mobilizaciju u izbornim i drugim političkim igrama. Sporovi o (ne)kvalifikovanju masovnih zločina kao genocida nemaju status istorijsko-teorijske, već praktično-političke teme, a u viktimizaciji svake od sukobljenih strana traži se opravdanje za sadašnje i buduće politike. Izbegavanje procesa suočavanja sa prošlošću kako državnih organa, tako i društava obe zemlje, otežava punu normalizaciju međudržavnih odnosa, te podstiče unutrašnje tenzije u svakoj od njih.

Poseban aspekt o kome se raspravljalo na okruglom stolu ticao se uticaja šireg međunarodnog okvira i aktera na dinamiku razvoja odnosa Srbije i BiH – pre svega, politike proširenja EU, uticaja Turske kao regionalne sile, te uloge Rusije u (de)stabilizovanju BiH.